BUURTREPORTAGE. “Radio Minerva, dat is iets van Antwerpen, dat is iets van ons”

Alle senioren willen hem horen, Radio Minerva. Dat het voortbestaan van de zender na veertig jaar plots op de helling komt te staan, stoot bij veel luisteraars en medewerkers op onbegrip. Radio Minerva geeft mee invulling aan hun dagen. Ze zijn eraan verknocht. “Het warme gevoel dat Minerva ons geeft, mogen ze toch niet zomaar van ons afnemen?” Op de Wandeldijk op Linkeroever en in het Minerva café wordt er een duchtig woordje over gewisseld terwijl de crooners en de evergreens op de achtergrond de ruimte en de harten zoals steeds blijven vullen.

Elien Van Wynsberghe

Twee tachtigers aan de keukentafel. Twee porseleinen tasjes op bijpassende schoteltjes, gevuld met filterkoffie. Een wolkje melk en één klontje voor haar, twee voor hem. Tussen haar vingers een smeulende sigaret waarvan het uiteinde door haar wegdromen tot een lang worstje assen is verworden. Hij die er afkeurend naar kijkt. Op de vensterbank een aftands radiootje, steevast afgestemd op 98 FM. Radio Minerva. Een nummer van Nat King Cole. Zij die elk woord kan meezingen, hij die liefkozend glimlacht. Een gedeelde herinnering. En dit tafereel, mijn herinnering. Aan mijn grootouders, in de keuken van hun appartement op de derde verdieping, ergens op de Dascottelei in Deurne.

Radio Minerva, de seniorenradio die dit jaar veertig jaar bestaat, is voor veel oudere Antwerpenaars een goede vriend die hen van bij het krieken van de dag tot ’s avonds wanneer de televisie aangaat, gezelschap houdt. Dat de zender – dagelijks goed voor zo’n 60.000 luisteraars – uit de ether dreigt te verdwijnen, raakt hen vol in het hart.

Radio FG

Oorzaak is de Raad van State die op vraag van concurrent Radio FG een ministerieel besluit vernietigde dat Radio Minerva als lokale radio erkende. Daardoor dreigt de zender zijn frequentie 98.0 FM te verliezen. Op de Wandeldijk op Linkeroever, de uitvalsbasis van Radio Minerva, is dat nieuws al twee weken lang the talk of the town. “Ik slaap er niet van”, zegt voorzitter Frank Boekhoff. We zitten tegenover elkaar in het Minerva café. Het is donderdagnamiddag en op de achtergrond bezingt Shirley Bassey de liefde van haar leven. Het was Boekhoffs vader die Radio Minerva in 1982 boven de doopvont hield. “Negen jaar later overleed hij en heb ik het van hem overgenomen.”

Radio Minerva-voorzitter Frank Boekhoff bij het pak brieven dat hij die dag ontving van de postbode. — © Patrick De Roo

Sindsdien is de zender zijn leven. “Het is meer dan een fulltime job.” Maar dat is het allemaal waard. “De lach van de luisteraars is wat me het meeste voldoening geeft. Je kan niet geloven hoe gelukkig je mensen kan maken met weinig. Iemand in het café die een verzoekplaatje heeft en dan het geluk op dat gezicht wanneer het nummer op de radio komt”, zegt hij. “Wij doen onze luisteraars herinneren aan de mooie momenten, maar ook aan de triestige. Een weduwe die het lievelingsnummer van haar overleden man aanvraagt. Van Frank Sinatra. Dan weet ik dat er thuis een vrouw naast haar radio zit te huilen.”

Beter dan medicamenten

De sociale rol van Radio Minerva valt amper te onderschatten. “Dagelijks krijg ik een pak brieven van de facteur. Allemaal steunbetuigingen van mensen.” Ook de telefoon van de zender staat elke dag roodgloeiend. En niet alleen nu. “Mensen bellen om te vragen welk nummer ze juist gehoord hebben of gewoon, om een praatje te slaan. Over hun kwaaltjes, over wat hen op dat moment bezig houdt, over het leven. Zeker alleenstaande senioren hebben daar heel veel aan.”

Op een keer kreeg hij telefoon van een verpleegster. “Ze werkte op een afdeling voor patiënten met dementie en vertelde dat op haar vleugel Radio Minerva beter werkt dan medicamenten. Onze muziek doet hen uit het niets plots glimlachen.”

Dat Radio Minerva zijn frequentie 98 FM moet behouden, is voor Boekhoff een uitgemaakte zaak. “Die frequentie is ontzettend belangrijk. Een oude boom verplant je niet. Soms bellen mensen ons met de vraag of er iets mis is, maar dan blijkt dat de poetsvrouw die ochtend bij het afstoffen per ongeluk aan de frequentieknop heeft gedraaid. Sommige luisteraars hebben die knop zelfs vastgeplakt met lijm op 98 FM om zo’n situaties te vermijden. We mogen ook op geen enkel moment uitvallen, want dan gaat binnen de tien tellen onze telefoon.”

Donderdagnamiddag in het Minerva Café. — © Patrick De Roo

“Radio Minerva, dat is iets van ons”

De petitie voor het behoud van Radio Minerva telt ondertussen al meer dan 17.600 handtekeningen. “Dat is immens hé”, zegt Boekhoff. En niet enkel senioren, ook Antwerpenaren die iets minder rijp van leeftijd zijn, dragen de zender een warm hart toe. “We hebben ook dertigers die naar Minerva luisteren. Ook zij steunen ons.” Denk aan Ella Leyers die via haar Instagrampagina opriep om de petitie te tekenen. Of auteur Mohamed Ouaamari die er zelfs zijn column aan wijdde in De Morgen. ’t Stad zonder Radio Minerva is zoals verloren maandag zonder worstenbroden en appelbollen, schreef hij. “Doorgaans stoor ik me nogal hard aan radiozenders, aan de manier waarop er radio gemaakt wordt, aan de muziekkeuze. Het is mijn ding niet”, vertelt Ouaamari. “Maar Radio Minerva vind ik zo charmant. Ze draaien muziek die je niet altijd kent maar wel herkent. Je voelt gewoon dat daar ontzettend veel liefde in wordt gestoken.”

Het was in zijn vast kapsalon Salvatore op de Paardenmarkt dat hij Radio Minerva leerde kennen. “Sindsdien is Minerva mijn zender geworden. De muziek neemt je mee terug in de tijd. Heel romantisch vind ik dat. Het zou zo erg zijn mocht dat verdwijnen. Radio Minerva, dat is iets van Antwerpen, dat is iets van ons.”

Schrijver Mohamed Ouaamari nam het in zijn column op voor Radio Minerva. — © Jimmy Kets

Komische reclame

Binnen in het Minerva café is ongeveer de helft van de tafels ingenomen. Door koppels of door jarenlange vrienden. Achterin zitten Fabiola (62), haar moeder Jeanne (88), Ivan (76), Stanny (66), Rita en Rita -allebei 73- en Gaston (73). Ze komen uit Deurne, Merksem en Kapellen en al achttien jaar lang komen ze hier elke donderdag samen. “Normaal gezien om bingo te spelen, maar dat gaat door corona al even niet meer door”, zegt Fabiola.

“Mijn vader is hier destijds nog diskjockey geweest”, glimlacht Rita. “Dat heeft hij jarenlang gedaan. Bij ons thuis staat Minerva van ’s ochtends tot ’s avonds op.” “Van deze muziek krijg je tenminste geen koppijn”, lacht Fabiola. “En het doet terugdenken aan vroeger. Dan denk je: waar is den tijd of och ja, toen was ik daar”, zegt Ivan. “En de reclame is volks en vaak best komisch.” Seg schat, wanneer eten we nog ‘s bakheiring? Niks van, dan stinkt heel men huis, klinkt het op een bepaald moment uit de boxen. Om dan te horen dat je die bakheiring beter komt eten in het Minerva Café. “Dat is simpel en duidelijk en je ergert je er niet aan”, lacht Ivan.

“We hopen zo dat Radio Minerva blijft voortbestaan”, zeggen ze. Rita: “Waarom wil die FG nu per se den 98?” Jeanne: “Daar is ons verstand te klein voor.” De zender geeft ze een gevoel van verbondenheid, vertellen ze. Tijdens de lockdown heeft Minerva hen doorheen de moeilijkste dagen gesleurd. “Dan werd er bijvoorbeeld bingo op de radio georganiseerd en moest je raden welke artiest ze draaiden. Je werd beziggehouden en had het gevoel niet alleen te zijn. Nee, we kunnen Minerva echt niet missen.”

Jeanne, Fabiola, Ivan, Stanny, Rita, Gaston en Rita. — © Patrick De Roo

Zesduizend cd’s om uit te kiezen

Wat verderop in het café zitten Adriana (71) en Henk (74). Zij een Antwerpse, hij een Nederlandse crooner die deelnam aan The Voice of Holland en het zelfs schopte tot in America’s Got Talent. De ene week wonen ze in Antwerpen, de andere in Zwolle. En wanneer in de Scheldestad, dan wandelen ze al eens over Sint-Anneke. “Ik leerde Radio Minerva twee jaar geleden kennen toen we hier voorbijwandelden”, zegt Henk. “Vorig jaar bij mij in Zwolle zag ik een oude vrouw uit haar raam hangen. Uit haar woonkamer klonk geweldige muziek. Ze zei: meneer, dat is Radio Minerva. Een Antwerpse zender. Daar luister ik altijd naar. Ook buiten Antwerpen heeft Minerva luisteraars. Het is erg dat de zender het nu zo moeilijk heeft. Er is toch een stukje empathie en emotie zoek in deze tijd.”

Adriana: “Ze moeten dit de oude mensen gunnen, het gevoel dat deze muziek ons geeft. De warmte die Minerva ons geeft, mag niet van ons worden afgenomen.”

Adriana en Henk. — © Patrick De Roo

Voor die warmte zorgt op dat moment Maria Nuyts (78). In het radiostudiootje, een kleine barak naast het café, neemt zij elke donderdagnamiddag het blok van 14 tot 16u voor haar rekening. Behendig steekt ze een nieuwe cd in, drukt op enkele knopjes en kondigt ondertussen het volgende nummer aan. Johnny Cash. “Ik doe dit al sinds 1999”, vertelt Maria. “Ik kom van Hoboken, moet drie bussen en trams nemen en ben zeker anderhalf uur onderweg.” Maar dat heeft ze ervoor over. “Ik steek veel tijd in mijn programma. Het kost me gemakkelijk een dag voorbereiding. Thuis heb ik meer dan zesduizend cd’s liggen waaruit ik de nummers voor mijn playlist selecteer.”

Ook haar man was destijds presentator bij Minerva. “Hij overleed twaalf jaar geleden.” Wat het met haar zou doen mocht Radio Minerva verdwijnen, vragen we haar. Ze slikt. Krijgt tranen in haar ogen en blijft even stil. “Dan val ik in een groot gat. Ik doe dit al zo lang. Sorry, ik kan er maar moeilijk over babbelen.”

Telefoon

Dan gaat de telefoon. Iemand aan de andere kant van de lijn vraagt welk nummer van Elvis ze zonet heeft gedraaid. Stay Away, antwoordt ze. En dan tegen ons: “Mensen bellen best vaak. Dat rechtstreeks contact met de luisteraars is wat Radio Minerva zo speciaal maakt. Voor ons, presentatoren, maar zeker ook voor de luisteraars.” In volle coronacrisis moest ze twee periodes lang thuisblijven en kon ze niet presenteren. “Dat vond ik zo erg. Ik heb toen thuis heel veel moeten wenen. Ik voelde me opgesloten tussen vier muren. Alle contact viel weg. Maar in die periode heeft Minerva voor heel veel mensen het verschil gemaakt. Ook bij mij stond de radio van ’s ochtends tot ’s avonds aan. Ik heb een oud radiootje naast mijn bed staan. Ik sta op met Radio Minerva en ga ermee slapen.”

Maria Nuyts presenteert al 23 jaar voor Radio Minerva. — © Patrick De Roo

Opnieuw gaat de telefoon. Iemand die steunend lid wil worden. Maria vult de gegevens van de vrouw in op een invulformuliertje. “Ik zal dat voor u in orde brengen, mevrouw.” Elk steunend lid krijgt vervolgens op de zender een persoonlijke vermelding en mag een verzoeknummer aanvragen. Zeker nu lopen de ledenaanvragen tegen hoog tempo binnen. Wanneer Maria’s blok erop zit, haast ze zich richting de bus.

Buiten is het grijs en druilerig. Maar dat weerhoudt Roger (90) en Augusta (88) er niet van om hun dagelijks wandelingetje langs Sint-Anneke te doen. Ook zij behoren tot de vaste luisteraars van Radio Minerva. “Eén keer hebben we zelf een plaatje aangevraagd. Voor mijn verjaardag”, zegt Augusta. “Een nummer met saxofoon. Dat hoor ik graag. De muziek op Radio Minerva is aangepast aan oudere mensen. Dat is muziek uit onze tijd. En Radio Minerva hoort gewoon bij Antwerpen, bij Linkeroever. Het is een vaste waarde hier. Ik heb er goede hoop in dat ze mogen blijven. Geen Minerva meer, dat gaan ze echt niet laten gebeuren.”

Roger en Augusta. — © Patrick De Roo